|
Deze week stond in het teken van de herdenking bij het keienmonument: ‘De Zwerfkeien aan de Frankenlaan’ in Apeldoorn direct naast de Koning Willem III kazerne aldaar. In deze kazerne worden de genodigden ontvangen door kapitein M. Tattersal met koffie en cake en begeven zich daarna naar het monument voor de herdenking van de mannen die op 2 december 1944 daar, 80 jaar geleden, zijn geëxecuteerd door de Duitsers, onder hen Jaap Engelaan (39), vader van mijn schoonvader Ton Engelaan (overleden op 6 juli 2023). Het ‘Keienmonument’ in Apeldoorn bestaat uit grote en kleine veldkeien die piramidevormig in een sterk gloeiend talud zijn aangebracht. In een van de grote keien is een kruis gebeiteld en op de andere stenen zijn vijftien namen aangebracht. Het monument wordt omgeven door struikgewas en jonge bomen. Op de eerste zwerfkei is een groot kruis aangebracht. De tekst luidt: ‘DOOR ’S VIJANDS HAND GEVALLEN OP 2 DEC. 1944′. Op de tweede zwerfkei staan de namen van twaalf verzetsmensen en een Amerikaanse militair: ‘A.L. ANSEMS, J. BALK, P.H. CORTS, H.G. DROST, J. ENGELAAN, L.J. KLEIBOER, T.J. KROEZE, S. POSTMA, J.D. SUYLING, H. VERSCHOOR, J. VOS, G. WESTDIJK, J. van ZANTEN, BILL F. MOORE U.S.A.’ Op de derde, kleinere zwerfkei staan de namen van drie verzetsmensen: ’28 NOVEMBER 1944, J. VAN BIJNEN (FRANK), S. ESMEIJER (PAUL), H. VERSCHOOR (HUIBERT)’. Oorspronkelijk bevond het monument zich aan de Frankenlaan. In 2008 heeft de gemeente Apeldoorn deze straatnaam gewijzigd in de Sportlaan. De naam van Huibert Verschoor is pas in 1985 op een van de stenen aangebracht. Als we hebben plaatsgenomen in de tent bij het monument wordt de plechtigheid geopend met een toespraak van de commandant van de kazerne, gevolgd door een toespraak door Emile Roemer, gouverneur van de provincie Limburg. Roemer vertelt dat hij er nooit zou zijn geweest als Paul Esmeijer zijn vader niet had bevrijd uit de handen van de Duitsers. Indrukwekkend was de toespraak van een jonge Syrische jongen van de basisschool, die vertelde over zijn vlucht naar Nederland vanwege oorlog in Syrië. Daarna wordt de eerste krans gelegd door de commandant van de kazerne, worden er twee minuten stilte gehouden en vervolgens de volksliederen van Nederland en de U.S.A. gespeeld door de marechausseekapel, die dat heel mooi doen. Nu is het tijd voor kransen en bloemen leggen door de burgemeester van Apeldoorn, Ton Heerts, Emile Roemer, kinderen van basisschool ‘De Wegwijzer’ en de aanwezige vertegenwoordigers van de militairen, politie en andere instanties. De kransleggingen worden steeds ondersteund door koraalmuziek, live gespeeld door de kapel. Hierna zijn de nabestaanden aan de beurt om bloemen te leggen en eindigt de plechtigheid met een defilé langs het monument. We lopen terug naar de kazerne en genieten van een heerlijke lunch, maar vooral van elkaar, want het is een reünie van de familie Engelaan en Bogaards. Het is zo gezellig dat we uiteindelijk als laatste de lunchruimte verlaten. Enkele familieleden bezoeken nog het cellencomplex waar in 1944 de genoemde mannen en ook vrouwen, waaronder Dien Engelaan-Bogaards, gevangen zaten. Ze werden regelmatig verhoord en Jaap Engelaan werd daarbij flink mishandeld en in elkaar geslagen. Daar was Dien getuige van en dat was de laatste keer dat ze haar man heeft gezien. Ruim drie maanden naar haar arrestatie werd Dien zomaar vrijgelaten, maar wist nog steeds niet wat met haar man Jaap was gebeurd. Ze keerde terug naar haar huis in Veenendaal om de kinderen, waaronder Ton, verder op te voeden. Pas na de bevrijding hoorde ze wat er met Jaap was gebeurd. Op last van de Duitsers waren de lichamen door de politie in Apeldoorn begraven. Na de oorlog op 12 juni 1945 is Jaap Engelaan in Veenendaal onder grote belangstelling herbegraven. 12 juni is ook de dag waarop in 1968 zijn kleindochter Marchenka is geboren. Toeval? Jaap was boekhouder bij de N.V. Stoom Vermicelli en Macaronifabriek. Directeur van die fabriek J. v. Buuren en zijn zoon J. v. Buuren Jr. zijn overleden in het concentratiekamp Neuengamme. Als je dit zo beleeft dan is er maar een statement mogelijk: Nooit meer oorlog! Maak er een vreedzame week van. |
