Het apenstaartje-teken (@), ook wel bekend als het ‘at’-symbool, is een veelgebruikt symbool in de moderne communicatie. Van e-mails tot sociale media en internetadressen, het apenstaartje heeft een belangrijke rol gespeeld in de evolutie van digitale communicatie.
Het @-teken werd in verschillende talen en culturen al vroeg gebruikt, echter steeds in verschillende betekenissen. Het eerste gebruik als commerciële eenheidsaanduiding zien we in de zestiende eeuw in Italië. Het is aangetroffen in economische documenten van Venetiaanse kooplieden. Het oudste bekende document waarin een @ op deze wijze is gebruikt dateert van 1536. Het wordt bewaard in het Instituut voor de Economische Geschiedenis in Prato, Italië. In de zestiende-eeuwse context werd het @-teken gebruikt als afkorting voor ‘amphora’ (Grieks voor kruik). Het was in die tijd een maateenheid. In de negentiende eeuw is het @-teken terug te vinden in de betekenis ‘tegen de prijs van’. Het @-teken wordt het meest gebruikt in e-mailadressen, bijvoorbeeld: cees@ceesvandiest.nl.
In 1971 werkte een programmeur, Ray Tomlinson, aan het ARPANET-project, dat later uitgroeide tot het huidige internet. Toen hij het idee kreeg om berichten aan andere gebruikers over het netwerk te zenden, had hij een symbool nodig om in adressen de naam van de persoon en de naam van de computer waarop ze waren aangesloten te scheiden. Hij keek naar zijn toetsenbord en koos het weinig gebruikte @-teken. Het apenstaartje is ondertussen wereldberoemd.
Feitelijk zijn er verschillende geschiedenissen van het @-teken. Deze hebben overigens niets met elkaar van doen. In Nederland is het in de 15e en 16e eeuw gebruikt om op verkorte wijze ‘anno’ te kunnen schrijven. “@1547” betekende dus ‘uit het jaar 1547’. Het @-teken is onder de naam Arroba te vinden als aanduiding voor een inhouds- en gewichtsmaat in Spanje en Portugal. Van oudsher is het gebruikt om over bijvoorbeeld 10 @ wijn te spreken, oftewel 10 arrobas wijn, wat overeenkomt met zo’n 160 liter. Op oude kasregisters komt @ ook voor. Met één druk op deze knop kwam dan de som van de subtotalen tevoorschijn.
Het apestaartje kwam ook al voor op typemachines van het Amerikaanse merk Remington in 1886. Op in Europa gemaakte schrijfmachines zat geen @, behalve een van het Duitse merk AEG. Veel informatie heb ik gehaald uit een boekwerkje met de titel ‘Het Apenstaartje’ van de hand van Hans van Keken en uitgegeven ter gelegenheid van de tentoonstelling Het Apenstaartje@Scryption in het Scryption, museum voor schriftelijke communicatie in Tilburg. Dat museum is overigens op 10 januari 2011, na een bestaan van 22 jaar, gesloten omdat de gemeente Tilburg de subsidie had stopgezet. In 2012 is de collectie door de Fraters van Tilburg overgedragen aan de Stichting Onterfd Goed die de hele collectie heeft herbestemd. Stichting Onterfd Goed is een stichting zonder winstoogmerk en heeft de status van Culturele ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling). De kosten (huisvesting, personeel, en dergelijke) worden betaald uit de opbrengst van de verkoop van verweesde kunst en objecten. Verweesde kunst verwijst naar kunstwerken waarvan de rechthebbenden (zoals de kunstenaar of erfgenamen) onbekend of onvindbaar zijn. Winst uit de verkoop wordt gebruikt om musea of andere erfgoedinstellingen gratis of tegen aangepaste tarieven te adviseren bij collectievraagstukken. Onterfd Goed werkt met vrijwilligers die ieder hun specifieke expertise meebrengen.
Verwar overigens het apestaartje niet met het apestraatje. Zo bestaat er In Den Haag een klein steegje dat bekendstaat als het Apestraatje. Dit is een smalle doorgang die historisch bekend is, maar het is geen grote toeristische trekpleister. In het Nederlands wordt ‘Apestraatje’ soms figuurlijk gebruikt om een smalle doorgang of een rommelig straatje te beschrijven. Het heeft geen vaste betekenis, maar kan verwijzen naar een plek waar het chaotisch of krap is.
Volgens Midas Dekkers mag het @-teken dan een apenstaartje heten, maar in werkelijkheid hebben heel veel apensoorten helemaal geen staart. Hebben ze dat wel dan buigt de staart altijd boven de kont en niet zoals op het toetsenbord van een computer van onder de a naar voren. In het echt buigen staarten helemaal niet naar voren, behalve bij de Noord-Indiase langoer apensoort. Een staart die naar voren buigt is volgens Dekkers helemaal geen staart maar een slurf. Een aap heeft dus eigenlijk helemaal geen ‘apenstaartje’!