|
Oempa Loempa’s worden genderneutraal, Caspar Slok (beiden uit: Sjakie en de Chocoladefabriek) is niet langer ‘dik’ maar ‘enorm’ en na de uitleg dat heksen pruiken dragen omdat ze kaal zijn, wordt toegevoegd dat er ook andere redenen zijn waarom mensen pruiken dragen. Je leest het goed en ik verzin het niet. Dit zijn maar een paar van de aanpassingen die worden gedaan aan de teksten van de wereldberoemde kinderboeken van Roald Dahl. Uitgever Puffin wil zo ‘beledigend’ taalgebruik uit de boeken verwijderen en ervoor zorgen dat ‘iedereen ze met plezier kan blijven lezen’. Iemand als dik benoemen of lelijk noemen, mag niet meer. Je zou zeggen de boeken van Dahl zijn al heel lang (sinds 1964) op de markt en door miljoenen mensen gekocht en gelezen en nu moeten er teksten worden aangepast? Waar komt dit toch vandaan? Het komt van ‘sensitivity readers’ ofwel proeflezers die een boek of manuscript nakijken op gevoelige onderwerpen. Het kan zijn dat zo’n lezer speciaal naar één onderwerp kijkt, maar je kan sensitivity readers ook gebruiken om te zien of er prikkelende onderwerpen of connotaties zijn die jou zelf niet waren opgevallen. Daarnaast zijn sensitivity readers bruikbaar voor onderwerpen waar je zelf weinig ervaring mee hebt. Schijnbaar heeft de uitgever de boeken laten herlezen op zaken die zogenaamd niet meer kunnen, zoals dik, dun, man, vrouw, kaal, behaard.
De kritiek kwam direct los: ‘onderschatting van kinderen’, censuur (van buiten), tekst wordt gecastreerd vinden velen en zeker schrijvers. Zouden schrijvers in deze tijd niet zelf kunnen bepalen of iets nog wel kan of niet? Zo noemt schrijver Salman Rushdie het op Twitter ‘absurde censuur’. De Nederlandse thrillerschrijver Thomas Olde Heuvelt spreekt over ‘cultureel vandalisme’. Censuur betekent alle gedachten weg. Ik ben het daar wel mee eens, want het wordt zo allemaal wel heel truttig! Mag ik dit woord nog wel gebruiken? Overigens de Nederlandse uitgever hoopt dat de Nederlandse vertalingen onveranderd kunnen blijven. Na alle kritiek heeft uitgever Puffin besloten om twee uitgaven te maken: de oorspronkelijke versie en de ‘gekuiste’ versie. En dit gaat alleen nog maar over de boeken van Roald Dahl. Uit een recent gehouden enquête (bron Telegraaf) blijkt dat 93% het eens is met de stelling ’Aanpassen Roald Dahl gaat te ver’. En 89% vindt dit censuur en daar ben ik mee eens. Volgens mij hebben we wel heel veel andere zaken waar we ons druk over kunnen maken of moeten maken, zoals het klimaat, wereldvrede en ga zo nog maar even door. Blijf af van Roald Dahl en andere schrijvers. Wat blijft over van Turks Fruit van Jan Wolkers als we dat boek gaan kuisen? Vers van de pers vandaag: de boeken van auteur Ian Fleming over James Bond moeten er nu ook aan geloven. Zeventig jaar na het eerste Bondverhaal, Casino Royale, worden alle Engelstalige boeken in een nieuwe editie verschoond van racistische passages en komt er uitleg over de aanpassingen. Het n-woord wordt geschrapt, maar andere beschrijvingen die nu als beledigend gelden voor onder meer vrouwen of homo’s blijven staan. Is een dik (oef) vraagteken hier op zijn (/haar) plaats?
Zou Poetin Sjakie en de chocoladefabriek wel eens hebben gelezen? Mooie fantasie en daarop ga ik even door. Misschien moet Vladimir ook 5 gouden kaarten uitdelen om een geschikte opvolger te zoeken. Wel moet hij die opvolger dan vertellen dat hij moet stoppen met oorlog voeren in Oekraïne en met ‘de buren’ in vrede verder moet leven. Zo kan Poetin zonder gezichtsverlies van het toneel verdwijnen. Maak er een censuurvrije week van! |
